Dokonując zakupu w większym sklepie, kupujący często słyszy standardowe pytanie kasjera: „faktura czy paragon?”. W mniejszych jednostkach o fakturę należy poprosić, często jednak wiszą kartki z informacją dla klientów, jak można poprosić o odpowiednia fakturę. Do tej pory kupujący podchodzili do tematu z dużą dozą luzu – wiedzieli, że nawet jeżeli nie wezmą faktury, to mogą wrócić z paragonem i o taką poprosić, nawet przez 3 miesiące po dokonaniu zakupu. Ta praktyka powodowała jednak sporo nadużyć i ustawodawca postanowił wprowadzić odpowiednie zmiany. Warto się im przyjrzeć, ponieważ nie znając nowych zasad może zdarzyć się, że faktury po prostu nie otrzymamy.

Uzasadnienie zmian przepisów

W celu zrozumienia mechanizmu działania nowych przepisów prawnych warto zastanowić się, dlaczego ustawodawca postanowił wprowadzić zmiany. Chodziło o likwidację nadużyć, zarówno w zakresie podatku dochodowego, jak i podatku od towarów i usług (VAT). Niektóre nieuczciwe podmioty zbierały paragony osób, które tych paragonów nie brały lub nie zgłaszały się po fakturę do nich. Po jakimś czasie taki komplet „anonimowych” paragonów można było nabyć na czarnym rynku i wymienić je na odpowiednią fakturę na swoją firmę. Dzięki temu, kupujący fakturę mógł wrzucić ją w koszty uzyskania przychodu, a tym samym zmniejszyć swoje zobowiązania podatkowe. Sprzedający zarabiał natomiast na całej transakcji sprzedaży pustych paragonów. Zgłoszenia o tego typu nieprawidłowościach pojawiały się między innymi w branży paliwowej.

Możliwość wymiany paragonu na fakturę zmniejszona

Wprowadzona przez ustawodawcę zmiana, od września 2019 roku, ma polegać na obowiązku wprowadzania na paragon numeru NIP nabywcy. Ma to w późniejszym czasie umożliwić ewentualną „wymianę” paragonu na fakturę, ale tylko temu danemu podmiotowi, którego NIP na paragonie i fakturze będą zgodne. Jeżeli NIPu na paragonie nie będzie, nie będzie można takiego paragonu wymienić na fakturę. Ustawodawca przewidział również odpowiednie sankcje, które mają mieć charakter kary za nieprzestrzeganie przepisów – za nieprawidłowości zapłacić można nawet dwukrotność podatku VAT na nieprawidłowo wystawionym paragonie / fakturze. Tak wysokie sankcje zostały uzasadnione koniecznością działań, nie tylko po fakcie dokonania przestępstwa, ale wprowadzenia również odpowiedniego postępowania prewencyjnego, którego celem jest zniechęcenie podatników nawet do próby podejmowania tego typu procederów.

Uwagi praktyczne

Warto zwrócić uwagę, że nie wszystkie kasy fiskalne umożliwiają wprowadzenie NIP nabywcy na paragonie. Niektóre starsze modele mogą po prostu nie mieć takiej opcji. W takim wypadku, sprzedawca nie ma jednak obowiązku wymiany kasy fiskalnej. Nadal może prowadzić na niej sprzedaż, powinien jednak uprzedzać kupujących, że może wydać paragon LUB fakturę i nie jest w stanie później zamienić paragonu na fakturę. W takiej sytuacji - odpowiedniego poinformowania, jeżeli kupujący wybierze paragon i nie poda numeru NIP na nim - nie może potem zgłaszać roszczeń do sprzedającego, ani żądać faktury.